Kies een wandeling of fietstour waar zowel de bijzondere Rotterdamse architectuur als de kunst in de openbare ruimte centraal staat. Ontdek de iconische gebouwen in het centrum van de stad; de street art en alle snelle ontwikkelingen op Zuid; en leer de campus van de Erasmus Universiteit van binnen en buiten kennen.

1. Street Art & More op Zuid

• Startlocatie: Metrostation Wilhelminaplein, voor de rechtbank
• Host: Anne-Marie Ros, Art Index Rotterdam
• Soort activiteit: fietstour
• Deelnemersaantal: 15
• Tijdslot: 15.15 – 16.30 uur

Omschrijving
Rotterdam Zuid is niet langer een vergeten kant. Dankzij de komst van de meest centrale verbinding tussen Noord en Zuid, de Erasmusbrug, is Zuid steeds meer bij de stad gaan horen. Het centrum van Rotterdam is vergroot met de ontwikkeling van de Kop Van Zuid, waar de volgende stap – het dempen van de Rijnhaven – al in volle gang is.

We beginnen deze tour vanaf de Wilhelminakade, kijkend naar de brug, de rivier en het eiland aan de overkant. Al fietsend beleef je de Kop van Zuid, Rijnhaven, Katendrecht en de Afrikaanderwijk. Naast architectuur, gentrificatie en doorkijk naar de toekomst, zien we ook de kunst op straat: Gavin Turk, Jeff Wall en verschillende street art-projecten.

2. Erasmus Campus Tour

• Startlocatie: Erasmus Galerij in het Erasmus-gebouw
• Host: Roman Koot (UB/Rotterdamsch Leeskabinet) en Art Affairs EUR
• Soort activiteit: wandeling
• Deelnemersaantal: 15
• Tijdslot: 13.00 – 15.30 uur

Omschrijving
Een uitgebreide tour over de campus van de host van deze Historicidagen-editie kan natuurlijk niet ontbreken in het cultureel programma. In twee en een half uur besteden we aandacht aan de geschiedenis van Campus Woudestein, haar uitgebreide kunstcollectie en het academisch erfgoed dat wordt bewaard in de universiteitsbibliotheek. We beginnen in de Erasmus Galerij, waar het kunstbeleid van de universiteit wordt toegelicht. Vanaf hier gaat de tour langs verschillende kunstwerken, die overal op de campus te vinden zijn – zowel in de buitenruimte als in de gebouwen. We lopen over de campus richting de UB, waar we eerst aandacht besteden aan het gebouw zelf en dan aan het academisch erfgoed en de Bijzondere Collecties. Vervolgens wordt een presentatie gegeven van bijzondere boeken uit de collecties en van enkele prachtige oude drukken die worden bewaard in de UB.

3. Iconic Rotterdam

• Startlocatie: Centraal Station, onder de wolk, infobalie
• Host: Art Index Rotterdam
• Soort activiteit: wandeling
• Deelnemersaantal: 15
• Tijdslot: 13.00 – 14.30 uur

Omschrijving
In zo’n anderhalf uur maken we een wandeling door de tijd langs kunst en iconische architectuur. Van de gebouwen die het bombardement in mei 1940 hebben doorstaan – zoals het Stadhuis, Postkantoor, hotel Atlanta, Erasmushuis en de Beurs – tot de naoorlogse architectuur die de stad befaamd maakt. In deze wandeling maak je kennis met het centrum van de stad en alle iconen die daar te vinden zijn. Tijdens de wandeling staan we stil bij de wederopbouw en kijken we verder; de hijskranen zijn inmiddels onderdeel geworden van de stad. Vanaf het Centraal Station lopen we door het centrum richting de Maas tot aan de Leuvehaven.

Rotterdam is altijd in beweging, de stad groeit. De hoogbouw aan de Maasoevers geven de stad een kosmopolitisch voorkomen. Alle gentrificatie geeft de stad een nieuw uiterlijk, maar verandert ook de samenstelling van de wijken.  Die stedelijke ontwikkeling, met nadruk op het historische verleden in relatie tot het moderne heden, staat centraal tijdens verschillende activiteiten die we in dit thema aanbieden. Ontdek de stad ook vanaf het water en zie hoe ze zich als havenstad ontpopte en tot ver buiten het centrum uitbreidde.

1. Pleasurescape Katendrecht

• Startlocatie: Metrostation Rijnhaven, buiten
• Host: Vincent Baptist
• Soort activiteit: wandeling
• Deelnemersaantal: 15
• Tijdslot: 14.30 – 16.00 uur

Omschrijving
Weinig wijken uit de twintigste-eeuwse geschiedenis van Rotterdam kennen zo’n bonte ontwikkeling als Katendrecht, het schiereiland tussen de Rijn- en Maashaven op Rotterdam-Zuid. Van een van de eerste Chinatown-districten op het Europese vasteland tot clandestien toevluchtsoord tijdens Wereldoorlog II en beruchte ‘rosse buurt’ in de naoorlogse periode: de ontwikkeling van Katendrecht vertelt de samensmelting van zeemanscultuur met grootstedelijk amusement tot een heuse ‘pleasurescape’. Vandaag de dag is Katendrecht een toonaangevende plek van moderne stadsontwikkeling en gentrificatieprocessen geworden. De vroegere plezierbuurt lijkt verdwenen, maar bepaalde erfenissen en herinneringen blijven voortleven: dit spanningsveld verkennen we samen tijdens een tour doorheen de wijk.

2. First Steps Art Walk

• Startlocatie: Station Blaak, buiten tegenover Very Italian Pizza bij het
• Host: Annie-Marie Ros, Art Index Rotterdam
• Soort activiteit: wandeling
• Deelnemersaantal: 15
• Tijdslot: 13.00 – 14.30 uur

Omschrijving
We volgen de kunst op straat en vinden sporen die verwijzen naar de oorsprong en geschiedenis van Rotterdam. Laat je verrassen door deze tour waarin we met andere ogen kijken naar de stad en op zoek gaan naar het eerste begin. Kijk door de nieuwe architectuur heen en vind het Rotterdam waar Desiderus Erasmus ooit liep. Ontdek dit oudste deel van de stad – waar de dam in de Rotte kwam. We wandelen vanaf Station Blaak naar de Oude Haven – waar we stil staan bij verscheidene kunstwerken. Vanaf dit punt wandelen we terug richting de Laurenskerk en het oude hart van Rotterdam.

3. Spido-rondvaart

• Startlocatie: Willemsplein 85
• Host: Spido Rotterdam
• Soort activiteit: boottocht
• Deelnemersaantal: 20
• Tijdslot: 14.45 – 16.00 uur

Omschrijving
Ervaar de meest innovatieve haven ter wereld! Midden in het drukke verkeer van binnenvaart- en zeeschepen beleef je een bijzondere rondvaart door een van de grootste zeehavens ter wereld. Ervaar het rauwe en industriële Rotterdam, leun naar achter en zie de skyline vanaf het water steeds kleiner worden terwijl je door het kloppende hart van de regio vaart; het havengebied dat van een ‘gewone’ handelsstad een wereldstad maakte.

Wat is de relatie tussen het verleden en het heden van de stad? Met dit thema bieden we verschillende tours en locatiebezoeken aan die het verleden van de stad belichten en vertellen hoe dit verleden vandaag de dag nog zijn sporen achter laat. We geven aandacht aan het (on)zichtbare koloniale verleden van de stad, haar diverse en multi-etnische heden en de vrouwen die de stad gers maakten, en natuurlijk staan we stil bij de effecten van de Tweede Wereldoorlog en hoe de stad hier een speciaal eerbetoon aan geeft.

1. Herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog

• Startlocatie: Plein 1940, bij het Zadkine-monument
• Host: Susan Hogervorst
• Soort activiteit: wandeling
• Deelnemersaantal: 15
• Tijdslot: 14.30 – 16.00 uur

Omschrijving
Rotterdam is getekend door het Duitse bombardement van 14 mei 1940. De verwoesting van een groot deel van het stadscentrum legde de basis voor de vormgeving van een moderne stad. Net als elders in Nederland werd jarenlang alleen vooruitgekeken, maar meer dan welke andere stad identificeert Rotterdam zich met de wederopbouw. Toch zijn er wel degelijk al vroege sporen van herdenking en herinnering in het straatbeeld te herkennen. En hoewel het bombardement van 1940 de lokale herinneringscultuur van de oorlog nog altijd domineert, zijn er in de loop der jaren ook gedenktekens gekomen voor andere ingrijpende oorlogsgebeurtenissen en slachtoffergroepen. Bijvoorbeeld de vele geallieerde bombardementen, de Razzia van 1944 op Rotterdamse mannen en jongens die als dwangarbeider naar Duitsland werden gestuurd, en de jodenvervolging. Weinig mensen weten dat in Rotterdam de op twee na grootste Joodse gemeenschap van Nederland woonde. Hoe zijn die verschillende geschiedenissen verbeeld en verteld? Aan de hand van haar boek Rotterdam en het bombardement – 75 jaar herinneren en vergeten (Boom 2015) dat ze samen met Patricia van Ulzen schreef, neemt historicus Susan Hogervorst je mee langs de gelaagde lokale herinneringscultuur.

2. Koloniaal Verleden en Superdivers Heden

• Verzamellocatie: Rodezand/Meent, bij het Postillion Hotel; vandaar naar startlocatie
• Startlocatie: Stadhuis
• Host: Tessa Hofland
• Soort activiteit: fietstour
• Deelnemersaantal: 15
• Tijdslot: 13.00 – 14.30 uur

Omschrijving
Slavernijgeschiedenis is een Rotterdamse geschiedenis. Ze loopt als een rode draad door het verleden van deze stad. Als je weet waar je moet kijken, dan zie je deze geschiedenis op veel plekken terug. In deze fietstour neemt journalist en historicus Tessa Hofland je mee door de stad en door de tijd. Ze duikt haar stad in op zoek naar de Rotterdamse slavernijgeschiedenis, en naar de materiële en immateriële sporen van dit verleden. De Rotterdamse belangstelling voor het eigen koloniale verleden neemt de afgelopen jaren toe. Onderzoeken, onder meer in opdracht van de gemeente, hebben aangetoond hoe de stad heeft geprofiteerd van de handel in slaafgemaakte mensen en koloniale producten. Hofland laat materiële overblijfselen zien van dit verleden, maar staat ook zeker stil bij hoe het kolonialisme doorwerkt in het superdiverse heden van de stad. Hoewel de diversiteit van Rotterdam niet alleen voortkomt uit migratie uit de voormalige koloniën, hebben deze migranten wel degelijk invloed gehad op de fluïde cultuur van de stad. We fietsen van het centrum richting Delfshaven en weer terug. Onderweg wordt stilgestaan bij de verschillende lagen van het koloniale verleden.

3. DIG IT UP

• Locatie: Nieuwe Binnenweg 13b
• Host: Simone da Silva & Marjan Beijering
• Soort activiteit: locatiebezoek
• Deelnemersaantal: 15
• Tijdslot: 13.00 – 14.30 uur

Omschrijving
Galerie en erfgoedlab DIG IT UP graaft de verborgen schatten van de Rotterdamse stadscultuur op en archiveert ze. Onbekend beeld- en geluidsmateriaal wordt ‘opgediept’ en voor altijd ontsloten als uniek erfgoed van de stad. Door middel van exposities, documentaires, publicaties, talkshows en online platforms toont DIG IT UP zo een nieuwe stadsgeschiedenis in beeld en geluid. Dankzij een nauwe samenwerking met het Stadsarchief wordt gevonden beeld- en geluidsmateriaal op waarde geschat. De verschillende exposities die door de jaren heen zijn gemaakt laten de cultuur zien van de stad zoals die niet in musea te vinden is. DIG IT UP zoomt in op subculturen en biedt aandacht aan verhalen die anders misschien niet bewaard zouden zijn gebleven. Een greep uit de projecten van DIG IT UP: Rotterdam Roze, Gerse Vrouwen, 40 Jaar Baroeg, en De kade. Al deze diverse projecten geven aandacht aan de ontwikkeling in Rotterdams’ culturele scene vanaf de twintigste eeuw. Tijdens dit locatiebezoek zullen directeur Simone da Silva en onderzoeker Marjan Beijering toelichting geven op deze bijzondere instelling. Zij vertellen over het archiveren van de moderne stadscultuur, de diverse oral history-projecten, en de ontwikkeling van de oral history-toolkit Stories in Motion. Op het moment van het bezoek is er een expositie over fotograaf Hansje de Reuver. Zij maakte onderdeel uit van het Rotterdamse kunstzinnige leven in de jaren tachtig/negentig, en fotografeerde figuren zoals Jules Deelder, Frans Vogel, en Cor Vaandrager.

4. Verhalenhuis Belvedère

• Locatie: Rechthuislaan 1
• Host: Linda Malherben
• Soort activiteit: locatiebezoek
• Deelnemersaantal: 15
• Tijdslot: 14.30 – 16.00 uur

Omschrijving
Door middel van kunst, cultuur en (persoonlijke) verhalen wil Verhalenhuis Belvédère zo veel mogelijk mensen met elkaar en met de stad verbinden. Het Verhalenhuis maakt mensen, gemeenschappen en de veranderende stad zichtbaar voor elkaar en voor een breed publiek, en draagt zo bij aan de culturele en maatschappelijke ontwikkeling van de stad. In 1884 werd het pand waar Belvédère gevestigd is, gebouwd. Eind negentiende eeuw was Katendrecht nog een polderdorp waar rijke Rotterdammers buitenverblijven hadden, maar dit veranderde met de uitbreiding van de Rotterdamse haven. Katendrecht kreeg als bijnaam ‘De Kaap’ en werd een smeltkroes van culturen en invloeden. Lange tijd was Belvédère dé hotspot op Katendrecht en stond het centraal in het Kaapse nachtleven. Het pand overleefde de stadsvernieuwingsperiode van de vroege jaren 2000 en is sinds 2010 een ontmoetingsplek en een Huis voor Immaterieel Erfgoed. Maak kennis met de verhalen die door Belvédère worden verzameld en leer over het historische pand en zijn verbinding met de steeds veranderende wijk.

Rotterdam kent tal van musea en erfgoedinstellingen. Een aantal daarvan bestaat sinds jaar en dag en geniet landelijke bekendheid, een aantal opende recent de deuren. Voor welk bezoek ga jij? Leer het havenverleden van de stad kennen in het Maritiem Museum, of ontdek de rijke culturen die Rotterdam maakt zoals het is in het Wereldmuseum. In het Stadsarchief kun je zien hoe de stad in de loop der eeuwen veranderd is. Kunst in de stad is ook te vinden in het museum. In het museumpark ligt sinds kort de nieuwste blikvanger van de stad: het Depot van Museum Boijmans van Beuningen. Ontdek in een groepsrondleiding door het depot hoe het museum een nieuwe vorm van tentoonstellen heeft ontwikkeld.

1. Maritiem Museum

• Locatie: Leuvehaven 1
• Host: Maritiem Museum
• Soort activiteit: museumbezoek
• Deelnemersaantal: 15
• Tijdslot: 13.00 – 14.30 uur

Omschrijving
Ontdek de invloed die de maritieme wereld op ons dagelijks leven heeft tijdens een bezoek aan het Maritiem Museum Rotterdam. Met ruim 850.000 objecten bezit het Maritiem Museum een van de grootste en meest vooraanstaande maritieme collecties ter wereld en illustreert het zes eeuwen Nederlandse maritieme geschiedenis – prehistorische boomstamkano tot de hightech offshore-wereld van vandaag. In de rondleiding door het depot wordt deze bijzondere binnencollectie toegelicht. Sinds de fusie met het Havenmuseum in 2014 is de museumhaven onderdeel van het Maritiem Museum. In de grootste museumhaven van Nederland liggen enkele unieke historische schepen en kranen. Tijdens deze activiteit in het Maritiem Museum zul je beleven hoe de wereldhaven Rotterdam zich van meet af aan ontwikkelde en hoe het maritieme erfgoed wordt bewaard.

2. Stadsarchief Rotterdam

• Locatie: Hofdijk 651
• Host: Stadsarchief
• Soort activiteit: archiefbezoek
• Deelnemersaantal: 15
• Tijdslot: 13.00 – 14.30 uur

Omschrijving
Het Rotterdamse Stadsarchief beheert een grote verzameling aan bronnen. Naast vele geschreven stukken bezit het archief ook kaarten, tekeningen, foto’s en films die de geschiedenis van de stad vertellen. In lijn met het thema van deze Historicidagen staat bij deze rondleiding ‘grenzeloze geschiedenis’ centraal. Er wordt aandacht geschonken aan grote scheepvaartondernemingen, zoals de Holland-Amerika Lijn en de Rotterdamsche Lloyd, die in de vorige eeuw vele duizenden mensen naar andere werelddelen vervoerden. Maar er wordt ook stilgestaan bij andere vormen van migratie naar de stad en de sporen die zij achterlieten. In de zeventiende eeuw kreeg Rotterdam dankzij de grote gemeenschap Engelse handelaren de bijnaam ‘Little London’. En dankzij Kaapverdiaanse zeelieden in de twintigste eeuw bezit het stadsarchief een bijzondere muziekcollectie. Tot slot staat de rondleiding in het archief stil bij de veranderde stadsgrenzen in de loop der tijd. Vooral vanaf de negentiende eeuw zijn er ingrijpende sprongen gemaakt. Niet alleen door de aanleg van de Nieuwe Waterweg – maar ook zeker door de vaste oeververbinding tussen Noord en Zuid.

3. Wereldmuseum

• Locatie: Willemskade 25
• Host: Priya Swamy
• Soort activiteit: museumbezoek
• Deelnemersaantal: 15
• Tijdslot: 14.00 – 14.45 uur
• Voertaal: Engels

Omschrijving
Het Wereldmuseum – voorheen Museum voor Land-en Volkenkunde – heeft de afgelopen jaren een transformatie doorgemaakt. Sinds 2017 is het een nauwe samewerking aangegaan met het Nationaal Museum voor Wereldculturen. En sinds september 2020 is het museum vóór en door Rotterdammers weer helemaal terug – met haar unieke collectie die vanaf de 19de eeuw door Rotterdammers bijeen zijn gebracht. Het museum is gevestigd in het historische Scheepskwartier. Hier zie je tussen de hypermoderne wolkenkrabbers een stuk van de stad dat gespaard is gebleven tijdens het bombardement. De missie van het museum is om de bezoeker kennis te laten maken met de superdiverse Rotterdamse collectie, maar ook te inspireren tot een open blik op de wereld en daarbij bij te dragen aan wereldburgerschap. In een rondleiding van ruim drie kwartier laat conservator Globalisering en Zuid-Azië, Priya Swamy, zien wat het museum allemaal in huis heeft. Na de rondleiding is het mogelijk op eigen gelegenheid het museum te bekijken.

4. Depot Boijmans van Beuiningen

• Locatie: Museumpark 24
• Host: Boijmans
• Soort activiteit: museumbezoek
• Deelnemersaantal: 13
• Tijdslot: 15.00 – 16.00

Omschrijving
Het museum Boijmans van Beuningen in het Museumpark is een begrip in Rotterdam. Op dit moment ondergaat het museum een grootschalige renovatie om het monumentale pand toekomstbestendig te maken. Naar alle verwachting opent het museum haar deuren weer in 2029. De renovatie maakt onderdeel uit van de alsmaar gaande stadsvernieuwing en zal het Museumpark een flinke boost geven. Om de kunstliefhebber tegemoet te komen tijdens deze lange sluiting, heeft Boijmans ervoor gekozen haar volledige museumcollectie op te slaan in een splinternieuw depot en deze open te stellen voor publiek. Het design van buiten is even indrukwekkend als de collectie binnen. Het is het eerste kunstdepot ter wereld dat voor publiek toegankelijk is. De dynamiek is anders dan in een museum: er is geen tentoonstelling, maar in een uur laat de gids het gebouw zien en ontdek je hoe de 173 jaar oude kunstverzameling er opgeslagen uitziet. Meer dan 151.000 verzamelde kunstwerken zijn gerangschikt en gestructureerd in veertien depotruimten met vijf klimaten. Naast de objecten zijn alle werkzaamheden die komen kijken bij het beheer en onderhoud van een collectie te zien. Ontdek kunst op een andere manier, zonder een samengestelde tentoonstelling en zonder een leidend verhaal.